Монголын ДНБ-ийг 6.1 хувиар бууруулах Оросын Евразийн холбооны хэлэлцээг Л.Гантөмөр "чимээгүй" хийж, Д.Трампын "тарифын дайн"-ыг ашиглах сөхөө алга

Энэ долоо хоногт “Төгрөг нуурын орд”-ыг Ерөнхийлөгч асан Х.Баттулга 250 сая ам.доллароор зарсан асуудал сөхөгдөж, гурван шатны шүүхээс 7.4 жилийн ял авсан С.Батдөл Төр хурахын аж ахуйн хэсэгт нэг сар 20 хоногийн хугацаанд галч нэрийдлээр амрахад нь Б.Жавхлан сайд нөлөөлсөн байж болзошгүй асуудал яригдаж, АТГ-ын дарга З.Дашдавааг улираан томилох асуудлыг парламентаар хэлэлцэж, гишүүдийн 79.4 хувийн саналаар улираан томилсон гээд улс төрд өрнөлтэй долоо хоног өнгөрч байна.

ВИДЕО:  Монгол Улс ЕАЭЗХ-ны хэлэлцээр байгуулах нь "Монголд ашиггүй" талаар NTV телевиз мэдээлэл бэлтгэжээ

-"ЕАЭЗХ-ТОЙ ХЭЛЭЛЦЭЭР БАЙГУУЛСНААР МАНАЙ ДНБ-ИЙ ӨСӨЛТ 6.1 ХУВИАР БУУРНА” ГЭЖ ТООЦЖЭЭ-

Харин улс төрийн энэ их шуугианы үеэр Монгол Улс болон Евразийн эдийн засгийн холбоо /ЕАЭЗХ/-ны хооронд түр чөлөөт худалдааны хэлэлцээр байгуулах хэлэлцээ “чимээгүй” явагдаж, үүнийг нь Шадар сайд Л.Гантөмөр гардан хийж байна. Зарим албан бус эх сурвалжууд, “ирэх тавдугаар сарын 08 /2025.05.08/-ны өдөр гэрээнд гарын үсэг зурахаар болсон” гэх мэдээллийг ч олон нийтийн сүлжээнд нийтэлж байна.

Оросын удирдагч В.Путины дэмжлэгээр 2014 онд байгуулагдсан ЕАЭЗХ-той түр чөлөөт худалдааны хэлэлцээр байгуулснаар Монгол Улс 367 нэр төрлийн барааг ЕАЭЗХ-ны орнуудад гаалийн татваргүй экспортлох боломжтой болно гэж байгаа ч, үнэндээ Евразийн эдийн засгийн холбоотой чөлөөт худалдааны түр хэлэлцээр байгуулснаар Монгол Улсын дотоодын нийт бүтээгдэхүүн /ДНБ/-ий өсөлт 6.1 орчим хувиар буурах тооцоо гарсан талаар Bloomberg мэдээллээ. Мөн 2024 оны байдлаар Монгол Улс Евразийн эдийн засгийн холбооны улсуудад 110.1 сая ам.долларын бараа, бүтээгдэхүүн экспортолсон бол 2.9 тэрбум ам.долларын импорт хийсэн байна. Харин хэлэлцээрт гарын үсэг зурж 375 орчим нэр төрлийн бараа, бүтээгдэхүүнийг харилцан гаалийн татваргүй импортлох тохиолдолд манай экспорт ердөө 3.7 орчим хувиар л нэмэгдэх тооцоо гарчээ. 

Харин нөгөө талдаа дотоодын аж үйлдвэрийн салбарын үйлдвэрлэл 17.9 хувиар буурах, хөдөө аж ахуйн салбарын үйлдвэрлэл 4.3 хувиар агших эрсдэлтэй байна. Бусад салбарын хувьд 1.2-5 орчим хувиар өсөх тооцоо гарчээ. Эдгээрийн нөлөөгөөр иргэд болон аж ахуйн нэгжүүдийн орлого 5.5 орчим хувиар, улсын төсвийн орлого 3.24 хувиар тус тус буурах тооцоолол гарсан байна. Мөн чөлөөт худалдааны хэлэлцээрт зөвхөн гаалийн татварыг “тэг”-лэж, НӨАТ болон онцгой албан татварын хувь хэмжээг авч үздэггүй байна. Өнөөдрийн байдлаар ОХУ-д НӨАТ 20 хувь байгаа бол Монгол Улсад 10 хувь байгаа юм.

-КИРГИЗСТАН УЛС ЕАЭЗХ-НЫ ГИШҮҮН БОЛСНООР ХЯТАДЫН БАРААГ ЭКСПОРТЛОХ БИЗНЕСЭЭ АЛДАЖ, ОЛОН КОМПАНИ НЬ ДАМПУУРЧЭЭ-

Манай эрх баригчид, шүүмжилсэн зарим нь “Монгол Улс ЕАЭЗХ-нд гишүүнээр элсэх бус, харин худалдааны харилцаагаа өргөжүүлэх зорилготой түр хугацааны хэлэлцээр” хэмээн тайлбарлаж байгаа. Тэгвэл Евразийн эдийн засгийн холбоо /ЕАЭЗХ/-нд Орос, Беларусь, Казахстан, Киргизстан, Армени гэсэн ердөө таван улс багтдаг. Иймд ЕАЭЗХ нь ОХУ-ын геополитикийн нөлөөг бэхжүүлэх хэрэгсэл болж байна гэж судлаачид үздэг. Тодруулбал, ОХУ нь тус холбоогоор дамжуулан хуучин Зөвлөлтийн орнуудыг өөрийн нөлөөнд байлгахыг эрмэлздэг гэдэг. Мөн зарим гишүүн орнууд ЕАЭЗХ-нд элссэнээс хойш эдийн засгийн ашиг тус бага байгааг онцолдог байна.

Жишээлбэл, Киргизстан улс хямд үнэтэй Хятадын барааг дахин экспортлох бизнесээ алдаж, олон компани дампуурсан байна. Иймд Узбекистан, Тажикстан зэрэг улсууд ЕАЭЗХ-нд бүрэн гишүүнээр элсэхээс татгалзаж, ажиглагчийн статустай байдаг аж. Энэ нь тус холбооны үр нөлөө, ашиг тусын талаар эргэлзээ төрүүлж байна.

Харин Монгол Улс Евразийн эдийн засгийн холбоо /ЕАЭЗХ/-той түр хугацааны чөлөөт худалдааны гэрээ байгуулах хэлэлцээрийг 2019 оноос эхлүүлсэн бөгөөд 2024 онд идэвхжүүлсэн юм. Гэрээний хүрээнд анх 375 нэр төрлийн барааны гаалийн татвар, квотыг хасах төлөвлөгөөтэй байсан ч манай зарим бизнес эрхлэгчид дотоодын үйлдвэрлэлд сөрөг нөлөө үзүүлж болзошгүй гэж үзэн 2024 оны арван хоёрдугаар сард эсэргүүцэл илэрхийлсэн юм. Үүний улмаас Засгийн газар гэрээнд гарын үсэг зурахыг түр хойшлуулсан.

-Д.ТРАМПЫН ТАРИФЫН ДАЙНЫГ МОНГОЛ УЛС ӨӨРТ АШИГТАЙГААР АШИГЛАЖ БОЛОХ УУ-

Харин энэ долоо хоногийн Лхагва гараг /2025.04.02/-т АНУ-ын Ерөнхийлөгч Д.Трамп “Эдийн засгийн тусгаар тогтнолын тунхаглал” хэмээх худалдааны шинэ бодлогоо танилцуулсан. Энэхүү бодлогын хүрээнд АНУ нь бүх импортын бараанд 10 хувийн суурь тариф ногдуулахаар болсон бөгөөд Европын холбоо, Япон, Хятад, Өмнө солонгос, Энэтхэг зэрэг зарим орнуудад 17-46 хувийн импортын тариф тогтоосон юм. 

Харин Монгол Улсын бараа бүтээгдэхүүнд тусгайлан 10 хувийн тариф ногдуулсан талаар мэдээлэл байхгүй ч АНУ импортын бүх бараанд 10 хувийн суурь тариф үйлчлэх тул үүнд нь монголын экспортлогчид хамаарах юм.

Мөн зарим эдийн засагчид болон бизнесийн удирдагчид Д.Трампын энэхүү тарифууд нь АНУ-ын хэрэглэгчдэд үнэ өсөх, инфляц нэмэгдэх зэрэг сөрөг нөлөө үзүүлж болзошгүйг анхааруулж, АНУ-ын хэрэглэгчдэд татвар болж ирнэ гэж мэдэгдэж эхлээд байна. Тэгвэл манай зарим эдийн засагчид Д.Трампаар өндөр тариф ногдуулсан Япон, Хятад зэрэг орны үйлдвэрлэгч монголд үйлдвэрээ нээгээд “Made in Mongolia” хэмээн АНУ-ын зах зээл рүү импортын бага тарифаар экспортлох боломжтой талаар мэдэгдэж байна. Гэтэл манай эрх баригчид Евразийн эдийн засгийн холбоотой байгуулах худалдааны хэлэлцээгээ үргэлжлүүлсэн хэвээр байна. Харин уг хэлэлцээр байгуулагдсанаар манай Дотоодын нийт бүтээгдэхүүний өсөлт 6.1 хувиар буурна гэдгийг МУИС-ийн судлаачид анхааруулсаар байна.