Монгол улсад вакцин, биобэлдмэл үйлдвэрлэж, хүн ам, эрүүл мэндийн салбарын хэрэгцээг дотоодын эмийн үйлдвэрийн бүтээгдэхүүнээр хангах зорилгоор анх 1932 байгуулагдаж байсан Биобэлдмэлийн үйлдвэр 80 гаруй жил амжилттайгаар өргөжин хөгжиж ирсэн ч сүүлийн хэдэн жил үйл ажиллагаа нь тасалдаад байв.
Үйлдвэрийн үйл ажиллагааг дахин сэргээхийн тулд тоног төхөөрөмжийг шинэчлэх, үйлдвэрлэлийн урсгалыг эмийн үйлдвэрийн шаардлагад нийцүүлэн засварлах, хөрөнгө оруулалтыг шийдвэрлүүлэх зэрэг хүчин чармайлтын үр дүнд тус үйлдвэрийн үйл ажиллагааг эргэж сэргээх боломж өнөөдөр бүрдээд байна.
“Эмийн үйлдвэрт тавигдах шаардлага”, “Биобэлдмэлийн үйлдвэрт тавигдах шаардлага” стандартад нийцүүлэн сэргээн ажиллуулах “Биобэлдмэлийн үйлдвэр”-ийн нээлт 2019 оны 10-р сарын 22-ны өдөр НЭМҮТ дээр болов. Нээлтэд Эрүүл мэндийн сайд Д.Сарангэрэл, тус яамны Төрийн нарийн бичгийн дарга Я.Амаржаргал, НЭМҮТ-ийн Ерөнхий захирал Д.Нарантуяа, ЦССҮТ-ийн дарга Ч.Эрдэнэбаяр тэргүүтэй албаны хүмүүс, зочид хүрэлцэн ирэв. Биобэлдмэлийн үйлдвэрийг сэргээн ажиллуулахтай холбогдуулан Эрүүл мэндийн сайд НЭМҮТ-ийн үндсэн бүрэлдхүүнтэй уулзаж, үйл ажиллагаа нь хэрхэн явагдаж байгааг үзэж танилцав.
Биобэлдмэлийн үйлдвэрийн амжилтын түүхээс
1933 онд 98000 хүн/тун цагаан цэцгийн вакцин үйлдвэрлэн гаргаж, эх орны хэрэгцээг хангаснаар цагаан цэцэг өвчнийг 1938-1940 онд бүрэн устгаж байсан нь Монголын анагаах ухаанд оруулсан чухал хувь нэмрийн нэг юм. Тус үйлдвэр нь
- 1955 онд сахуу, татран өвчнийг эмчлэх ийлдэс,
- 1957 онд галзуу өвчний эсрэг вакцин
- 1960 онд сийвэн нөхөх, сэлбэх шингэн, аминокровин
- 1981 оноос эхсийн цусийг ашиглаж хүний хэвийн иммуноглобулин, гистаглобулин, 5%, 10%-ийн альбумин
- 1990 оноос хойш стафилококкын эсрэг иммуноглобулин, шиллэг эд, балнадын вакцин, балнадын нян залгиур, антибиотикийн зээрэнцэг, колибактерин, бифэм, мөнгөжүүлсэн уусмал үйлдвэрлэж эхэлсэн.
Үйлдвэрийн онцлогийн тухай
- Хүний биобэлдмэлийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэдэг Монгол улсад байгаа цорын ганц үйлдвэр
- Биотехнологи, биологи, хими, микробиологи, генетикийн шинжлэх ухааны ололтыг анагаах ухааны биотехнологид ашиглаж, хүн амын эрүүл мэндийг хамгаалах, эмчлэх, оношлох зориулалттай химийн гаралтай бус бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрлэдэг
- Монгол хүний биемахбодид тохирсон, үнэ хямд, чанар, аюулгүй байдлыг хангасан, уургийн агууламж өндөртэй, хол замд тээвэрлэх, түгээлтээс үүсэх эрсдэлгүй, олон жил үйлдвэрлэсэн туршлагатай
Үйлдвэрийн бүтээгдэхүүний өнөөгийн хэрэгцээ
Манай улсад өнөөдрийн байдлаар импортын, өндөр үнэтэй, биобэлдмэлийн бүтээгдэхүүнээр эрүүл мэндийн байгууллага, ард иргэдийн хэрэгцээг хангаж байна. Тухайлбал, элэгний болон бусад хавдрууд, мэс заслын дараах, төрсний дараах цус алдалт, осол гэмтэл, түлэгдэлт, бөөрний дутагдал зэрэг өвчнүүдийн үед уураг нөхөх зорилгоор хэрэглэдэг альбумины хэрэгцээ г.м
Тус үйлдвэрийн үйл ажиллагаа жигдэрсэн тохиолдолд Монгол улсын нийт альбумины хэрэглээний 25-30 орчим хувийг хангах боломжтой. Нэг бүрийн үнэ нь импортын бүтээгдэхүүний зах зээлд гаргаж буй үнээс 10%-30% -иар хямд борлуулах боломжтой.
Үйлдвэрийг сэргээн ажиллуулах зорилгын хүрээнд хийгдсэн ажлуудаас
o Бүтээгдэхүүн савлах ариун өрөө
o Хөргүүртэй өрөө
o 230 сая төгрөгний үнэтэй уураг фракцлах зориулалтын өндөр хүчин чадалтай суперцентрифуг
o Микробиологи, биохими, вирүс судлал, ийлдэс судлалын лабораторийн тоног төхөөрөмжийг бүрэн шинэчилсэн
o “Эмийн үйлдвэрт тавигдах шаардлага”, “Биобэлдмэлийн үйлдвэрт тавигдах шаардлага” стандартад нийцүүлэн үйлдвэрлэл явуулах байрны урсгалыг өөрчлөн талбайг нэмэгдүүлэн бүрэн засвар хийсэн
o 2010-2015 онд нийтдээ 10 гаруй залуу ажилчдыг үйлдвэрт авч, ажлын байранд дагалдуулан сургасан.
Цаашид хийх ажлууд
- Эхний ээлжинд зах зээлд хэрэгцээ ихтэй байгаа альбумин, хүний хэвийн иммуноглобулин, гистамин зэрэг бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрлэдэг цусны бэлдмэлийн тасгийг ажиллагаанд оруулна.
- Альбумин зэрэг цусны бэлдмэлүүдийг 2010 оноос хойш үйлдвэрлээгүй учир туршилт үйлдвэрлэлийг 2-3 удаа явуулж технологийг хэвшүүлнэ.
- Вакцин онош зүйн тасгийн зарим бүтээгдэхүүнийг,тухайлбал антибиотикийн зээрэнцэг, колибактерин, нян залгиур, үйлдвэрлэж эхэлнэ. Улмаар 2021 он гэхэд альбумин, иммуноглобулин, гистамины хэрэгцээний 20-30 хувийг хангана. Биобэлдмэлийн бусад бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэнэ. Үйлдвэрлэлийн үйл ажиллагаа өргөжнө. Үйлдвэрийн GMP шаардлагыг хангах үлдсэн ажлуудыг хийнэ.
