2015 онд манай улсын баруун хязгаар Ховд аймгийн ойролцоох Урд улаан үнээт гэдэг газар байрлах агуйн шарил тоногдсон талаар цагдаагийн байгууллагаас Монголын Үндэсний музейн археологичдод мэдэгдсэн бөгөөд тус агуйгаас судлаачдын дэлхийн хамгийн эртний эмээл хэмээн үзэж буй хус эмээл олдсон талаар олон улсын “Archaeology” буюу археологийн олдворуудын талаар мэдээлэлдэг албан ёсны сайт онцоллоо.
Тус сайтад мэдээлснээр “Колорадогийн их сургуулийн Уильям Тэйлор тэргүүтэй олон улсын судлаачдын баг Монголын баруун хэсэгт орших агуйн булшнаас хулгайлсан модон эмээлийг манай эриний 420 оных гэж тогтоожээ. Мөн үүнд холбогдох хоёр талдаа арьсан оосортой хар, улаан өнгөөр будсан хус эмээл, төмөр хошуу, модон харвааны хэрэгсэл, муммижуулсан морины үлдэгдэл, хонь, доргоны арьсаар хийсэн хувцас өмсөж оршуулсан хүний яс зэрэг хэд хэдэн эд өлгийн зүйлийг цагдаа нар хураан авсан байна.
Эл олдворуудад хийсэн судалгаагаар модон хүрээг нь адууны арьсаар бүрж, хар, улаан өнгийн будгаар будсан төмөр дөрөөтэй эмээлийг эрдэмтэд эмээлийг манай эриний 420 оных буюу дэлхийн хамгийн эртний эмээл болохыг тогтоожээ. Энэ талаар арванхоёрдугаар сарын 8-ны өдөр Antiquity сэтгүүлд нийтлэгдсэн судалгаанд олон улсын археологичдын баг агуйн булшнаас дээрэмдэж байсан будсан эмээлийг дүрсэлсэн байна. Ингэхдээ, Булшинд байгаа хүний шарилын цацраг туяа, адууны ширэн эмээлийн дээжээс үзэхэд энэ нь манай эриний өмнөх 420 оны үед хамаарах бөгөөд энэ нь дэлхийн хамгийн эртний рамтай эмээл болж байна.
Судалгаанаас үзэхэд дорнын тал хээр эмээл, дөрөөний эхэн үеийн хөгжил, тархалтад гол үүрэг гүйцэтгэсэн байх магадлалтай” хэмээж үүнээс үүдэн нүүдэлчин ард анх морийг сургаж, ашиглаж эхэлсэн талаарх түүхийг бичжээ. Дэлгэрэнгүйг ЭНД ДАРЖ харна уу. Мөн эрдэмтэд шинэ судалгаагаар агуйгаас олдсон амьтан нь гэрийн тэжээвэр адуу бөгөөд хамтад нь оршуулсан хүний адуу болохыг ДНХ-ийн шинжилгээгээр олж тогтоосон байна. Энэ талаар эрдэмтэд өөрсдийн нийтлэлдээ “Бидний судалгаанаас үзэхэд дорнын тал хээр эмээл, дөрөөний эхэн үеийн хөгжил, тархалтад гол үүрэг гүйцэтгэсэн байх магадлалтай” гэж бичжээ.
Судлаачдын судалгаагаар олж авсан шинэ мэдээллээс харахад Евразийн тал нутгийн адууны соёлууд эмээл, дөрөөг эртнээс хэрэглэж байсан нь "Монголын тал нутгийн соёл нь морин спорт дахь гол шинэчлэлүүдтэй нягт холбоотой байсан нь өсөн нэмэгдэж буй хөгжилд томоохон нөлөө үзүүлсэн" гэсэн санааг харуулж байна гэж тус нийтлэлд дурдажээ.
